Background articles

Telefilm Exit 2013 Background articles

TE SMALLE GANG, TE LAAG PLAFOND, TE BREDE CEL FILMKRANT door Laura van Zuylen - 23-03-2013 Vanavond wordt de tweede film in de Telefilm-reeks uitgezonden: Exit van Boris Paval Conen. Vanuit het perspectief van zowel autoriteiten als uitgeprocedeerde asielzoekers vertelt hij over een waargebeurde, misgelopen uitzetting. Conen: "Niemand wilde dat het zo zou escaleren; die twee groepen hielden elkaar in de wurggreep." Vijf jongens worden in een cellenbus naar België gereden. Daar wacht het vliegtuig dat hen zal terugvliegen naar Guinee.

Door een inschattingsfout worden ze samen in één cel vervoerd en wanneer hun gevraagd wordt uit te stappen, zien ze hun kans schoon. "De autoriteiten krijgen ze er met geen mogelijkheid uit, want de gang is te smal, het plafond te laag en de cel te breed," vertelt regisseur Boris Paval Conen. "De maatregelen nemen extreme vormen aan, vanwege politieke druk." De filmmaker werd getipt door zijn broer Romijn Conen, die in een radiodocumentaire van Argos hoorde hoe deze doofpotaffaire als een thriller werd ontrafeld. Zaken die onder de pet zijn gehouden, zijn altijd spannend en hebben een grote potentie voor heldhaftige goed-en-kwaadverhalen. De autoriteiten wordt dan de zwartepiet toegespeeld. Zo pakt regisseur Conen het juist niet aan. Hij maakte een fictiefilm die eerlijk was tegenover asielzoeker en autoriteit: "Ik was aanvankelijk bang dat ik een karikaturaal beeld zou schetsen. Ik wilde ze niet als zielenpoten en bullebakken neerzetten." Op zoek naar fictie Alles wat je in de film ziet aan procedures is waarheidsgetrouw, "maar het was essentieel om de fictie op te zoeken", meent Conen. "Hoe meer ik er vanaf wist, des te ingewikkelder werd het. Ik wilde geen documentaire of reconstructie maken en moest dus oppassen me niet te verliezen in details. Mijn graadmeter werd dat ik voor elk personage sympathie moest kunnen voelen." Conen gaf de vijf jongens allemaal een andere motivatie mee om zich te verzetten. "De een wil bij zijn vrouw en kinderen blijven, de ander wil zijn school afmaken én weer een ander wil eigenlijk niet eens meedoen. Ik vind het mooi hoe die jongens als individuen beginnen en langzaam verbroederen, terwijl de groep autoriteiten als eenheid start en dan geleidelijk uit elkaar valt. En ik creëerde een tweede contrast. Aan de ene kant staan die vijf jongens als een brok energie in een piepklein kamertje en aan de andere kant heb je de ingetogen gezagsdragers, die buiten zijn en dus juist alle ruimte hebben." Aanvankelijk bleef Arjan, degene die de leiding heeft over de uitzetting, moeilijk te begrijpen. Hij begint als een streber met het hart op de goede plaats, maar na een aanvaring met de asielzoekers gaat hij ver over de schreef om zijn missie te laten slagen. Die rol wordt vertolkt door Romijn Conen. "We kwamen tot de conclusie dat iemand alleen zo'n omslag kan maken als het conflict persoonlijk wordt, anders doe je dat niet," zegt regisseur Conen. "Hij kan er niet tegen als hij de controle verliest. Dat is het personage achter zijn functie: hij beschouwt dat als gezichtsverlies. Daar neemt de fictie het over, want de echte IND'er wilde niet met ons praten. En dat is niet erg. Deze film gaat niet meer alleen over dit incident." De reacties op de eerste viewing van Dienst Vervoer en Ondersteuning bevestigen dat. "Ze hebben ons erg geholpen en waren gelukkig blij met de film, maar het kwam ook dichtbij. Een van hen zei letterlijk: dit laat ik niet aan mijn dochter zien." DE CREATIEVE BROERS CONEN DE LIMBURGER door Marlous Flier -21-03-2013 De waargebeurde uitzetting van vijf uitgeprocedeerde asielzoekers die volledig uit de hand loopt. De in Broekhuizen opgegroeide broers Romijn en Boris Conen maakten er een telefilm over: ‘Exit’. Vijf uitgeprocedeerde asielzoekers staan in 2004 op het punt te worden uitgezet. Onder hen een vader die zijn vrouw en pasgeboren kind moet achtergelaten. Onder hen ook een achttienjarige volledig vernederlandste jongen. Zijn schooldiploma heeft hij bijna op zak. Maar, regels zijn regels. Ze moeten terug naar hun land van herkomst. Het vijftal verzet zich. Hun uitzetting escaleert. Dankzij een opeenstapeling van foute beslissingen van de autoriteiten. Een jaar later hoort acteur Romijn Conen tijdens het autorijden een radioprogramma over dit waargebeurde verhaal. Het raakt hem zo dat hij zijn auto langs de kant moet zetten. „Mensen, zoals jij en ik, kunnen tijdens hun werk in situaties terechtkomen waarin ze, door regels en procedures gedwongen, bijna onmenselijke beslissingen moeten nemen. Keuzes die ze nooit zo zouden maken als je ze er in alle vrijheid naar zou vragen.” Ook Boris Paval Conen bleek geintrigeerd door de geschiedenis van de vijf asielzoekers. Het verhaal bleef in de hoofden van beide broers jarenlang sudderen tot vorig jaar de mogelijkheid zich aandiende om in de vorm van een telefilm de Nederlandse uitzettingsindustrie onder de loep te nemen. Het resultaat is, een psychologisch drama, gebaseerd op die uitzettingsnacht waarin alles fout ging wat maar fout kon gaan. "Exit" is geen aanklacht”, benadrukt Boris. „De film laat zien hoe complex deze materie is.” Hij brengt het diplomatiek, maar de broers hebben een duidelijke mening. „Een van de jongens heb ik gemodelleerd naar Mauro. Wat een schrizofrene toestand om een kind jarenlang te laten inburgeren, maar om hem terug te sturen op zijn achttiende, omdat de regels dat zeggen. Waarom mensen jarenlang zonder werk en in totale verveling in een asielzoekerscentrum laten wachten? Ik merkte tijdens het doen van research dat ik me hierover opwind. Maar tegelijk: uitzetten is mensenwerk. Ook de mensen die het beleid moeten uitvoeren hebben emoties. Het is een wringend grijs verhaal zonder duidelijk goed of fout.” "Exit" betekent, na "De 9 dagen van de gier" en "De geheimen van Barslet" opnieuw een samenwerking voor de broers. Boris schreef het script en deed de regie, Romijn speelt de regievoerder: die eindverantwoordelijk is voor de uitzetting. Hij moest gewoon auditie doen. Boris: „Broers die samenwerken wordt niet per definitie als meerwaarde gezien. Voor ons is het echt een voordeel is: bepaalde dingen hoef je niet uit te leggen.” Romijn: „Een blik en ik weet wat Boris bedoelt.” Volgens de broers is het geen toeval dat ze beiden een creatief beroep hebben gekozen. Moeder Wilmy Peeters was weefster van wandkleden en maakte glas-in-lood-ramen. Vader had een huistheater en ging later aan de slag als vormgever in de Duitse theaterwereld. Hun jeugd stond bol van de creativiteit. Ze werden tot hun achttiende voorgelezen:"In de ban van de ring", "Het oneindige verhaal". „Zalig!” Romijn: „We zijn opgegroeid in een leefgemeenschap waarin allerlei kunstenaars woonden. Er streek regelmatig iemand neer: een houtbewerker of instrumentenmaker. Ons gezin was een vreemde eend in de bijt, in een behoudend katholiek dorp.” Boris: „Wij vielen uit de toon door ons uiterlijk: zelfgemaakte kleren, lange haren. Volgens mijn moeder zagen we eruit als prinsjes.” Romijn: „Ik heb het leven in ons huis als fantastisch ervaren. Maar op moment dat we ons moest verhouden tot de buitenwereld was er wrijving en frictie. We hebben nooit de kans gehad om een normaal leven te leren leven, omdat wat ik thuis als normaal ervoer, buiten de voordeur als excentriek werd ervaren.” Boris: „We hebben op het schoolplein vaak om ons heen moeten meppen. Tegelijk profiteerden we van de dingen waar we goed in waren.Want als je goed kan tekenen of acteren hebben andere kinderen, ookal vinden zij of hun ouders je raar, daar respect voor.” Ondanks de rare blikken in het dorp, kijkt het tweetal met plezier terug op hun Limburgse jeugd. Het heeft hen gevormd tot wat ze nu zijn. Doorzetters. „We zetten onze tanden erin en krijgen het voor elkaar. Je krijgt niks cadeau. Je moet het pad voor jezelf vrijmaken. Dat gold ook voor het maken van"Exit". We hebben iedereen moeten overtuigen dat dit verhaal verteld moest worden. En het is geen film waarvoor hordes mensen naar de bioscoop lopen. Dus het is bijzonder dat we hem toch konden maken.” De broers Romijn (1967) en Boris Paval (1968) Conen groeien op in Broekhuizen. Romijn studeert af aan de Eindhovense Theaterschool en is sindsdien als acteur. Zijn bekendste rollen: Frank de Ponti in "Flikken Maastricht" en de Amstel-reclame. Boris Paval doet de Film- en Televisieacademie en wordt regisseur van onder meer "De 9 dagen van de gier", de dansfilm "Car Men" en "De geheimen van Barslet". Hij werd meermaals bekroond voor zijn werk.